شدیدترین دنداندردها را وقتی تجربه میکنید که عفونت و پوسیدگی به بخش رگهای خونی و اعصاب داخلی (پالپ دندان) رسیده باشد. در این مواقع دندانپزشک، عصبکِشی دندان یا همان درمان ریشه (روت کانال تراپی) را بهعنوان بهترین راهکار به شما پیشنهاد میکند. درحقیقت این روش، تنها راهی است که جلوی کشیدن دندان شما را میگیرد؛ چون اگر عفونت تاحدی پیشروی کرده باشد که امکان ترمیم نباشد، فقط ۲ راه پیشرو دارید: یا دندان نازنینتان را بکشید و یا از روش کمضررتری بهنام عصب کشی دندان یا درمان کانال ریشه استفاده کنید. خب! حالا انتخاب شما کدام است؟ اینجا قرار است درباره جزئیات این شیوه از درمان، بیشتر بدانید. با ما همراه باشید.
درمان کانال ریشه یا عصب کشی دندان چیست؟
این شیوه درمانی، وقتی انجام میشود که عفونت و پوسیدگی به بخشهای داخلی عصب یا همان هسته دندان رسیده باشد. اندو در بعضی از موارد، لقب جراحی نیز به خود میگیرد؛ اما بههیچعنوان از این واژه نترسید! تنها کاری که در این تکنیک انجام میشود این است که دندانپزشک بعد از انجام بیحسی موضعی، بخش داخلی و نرم دندان (پالپ) را بهطورکامل تخلیه و سپس با مواد مناسب، آن را پر میکند. بههمینمنظور، دندانپزشکان باتجربه کلینیک دندانپزشکی صدف با استفاده از جدیدترین متریالهای روز دنیا، تجربه آسانی از عصبکشی را برای شما خلق میکنند.
درمان کانال ریشه برای چه منظور انجام میشود؟
وقتی عفونت و باکتری به پالپ یا بخش عصبهای مرکزی دندان میرسد، کیسههای چرکی (آبسه) در انتهای دندان تولید میکند. این آبسه، میتواند باعث دردهای ناگهانی وحشتناک، ورم صورت و آسیب به استخوان فک شود. در بسیاری موارد نیز درصورت بیتوجهی، باعث ازدستدادن (کشیدن) کل دندان میشود. بنابراین دندانپزشک، ترجیح میدهد که با کنترل چرک در ریشه و تخلیه آن، از کشیدهشدن کامل دندان و همچنین زحمت و هزینه ایمپلنت بعد از آن، جلوگیری کند.
چه زمانی به عصب کشی دندان نیاز داریم؟
گاهی اوقات پیش میآید دندانی که نیاز به اندو دارد، علائمی از خود بروز نمیدهد؛ اما علائم عفونت در پالپ دندان، اغلب اوقات شامل این موارد میشود:
- دردهای طولانیمدت و شدید
- حساسیت شدید و افزایشی دندان به گرما
- دردهای شبانه دندان
- تیرهشدن رنگ دندان بر اثر پوسیدگی شدید
- آبسه یا چرک دندان
- لقشدن دندان
- تورم و عفونت لثه
فراموش نکنید که با مشاهده این علائم، هرچه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید، درمان شما راحتتر انجام خواهد شد.
عصبکشی چگونه انجام میشود؟
درصورتیکه عفونت دندان شما زیاد باشد، دندانپزشک برای کاهش این عفونت، داروهای آنتیبیوتیک تجویز میکند و کار عصب کشی دندان را یک تا ۲ هفته بعد شروع میکند. درغیراینصورت، همان روز درمان شما را انجام میدهد. بهطورکلی پروسه عصبکشی شامل این چند مرحله میشود:
مرحله اول: بیحسی
در ابتدای کار، دندانپزشک برای اینکه حین درمان، احساس درد نداشته باشید، داروی بیحسی را تزریق میکند. بسته به میزان عفونت دندان، زمان تاثیر داروی بیحسی، متفاوت است.
مرحله دوم: ایجاد حفره و برداشتن بافتهای عفونی
پزشک با ایجاد یک حفره در قسمت بالایی دندان، به بخشهای عفونی (پالپ) آن دسترسی پیدا میکند. با این روش میتواند به کانال عصبی دندان برسد و قسمت مرده و عفونتکرده پالپ را با دقت خارج کند. این قسمتهای عفونی همانهایی هستند که باعث دردهای ناگهانی میشدند. با خارجکردن اینها از داخل دندان، دیگر دردی را حس نخواهید کرد.
مرحله سوم: ضدعفونی
در این مرحله، نوبت تمیزکردن کانالهای دندان رسیده میرسد. پزشک با مواد مخصوص خود، داخل دندان را ضدعفونی میکند تا از عودکردن مجدد آن جلوگیری شود.
مرحله چهارم: پرکردن دندان
حالا جای خالی و پاکیزه دندان را با مادهای بهنام «گوتا پرکا» پر میکنند.
مرحله پنجم: قرارگیری روکش روی دندان
دندان عصبکشیشده، شکنندهتر از حالت عادی است؛ بنابراین لازم است که یک روکش مناسب، از آن در مقابل مواد جویدنی محافظت کند. دندانپزشک بعد از عصب کشی دندان شما، با توجه به شرایط آن، تشخیص میدهد که چند روز یا ماه زمان لازم است تا برای قراردهی روکش روی دندان، به کلینیک مراجعه کنید.
هیچ چیزی باارزشتر از دندان طبیعی شما نیست. بعد از انجام این مراحل، شما نهتنها دندان طبیعی خودتان را حفظ کردید؛ بلکه میتوانید بدون درد از آن استفاده کنید.
تعداد کانالهای دندان
هیچ قانون ثابتی برای تعداد ریشهها و کانالهای دندان در همه افراد وجود ندارد؛ اما هرچقدر که ریشههای یک دندان، تعداد بالاتری داشته باشد درمان آن طولانیتر میشود و طبیعتاً هزینه بیشتری میطلبد. با وجود این، معمولاً دندانهای جلویی و دندانهای نیش یک ریشه و یک کانال ریشه دارند. دندانهای آسیاب کوچک دو ریشه و آسیاب بزرگ، ۳ ریشه و چهار کانال دارند. تعدادی که گفته شد، بسته به آناتومی دهان و دندان افراد، متغیر است؛ درحقیقت این دندانپزشک متخصص شماست که پیش از درمان، با بررسی عکس دندانهای شما، تعداد و شرایط ریشهها و کانالها را تشخیص میدهد و سپس درمان را شروع میکند.
پالپوتومی و پالپکتومی چیست؟
از اسمهای عجیب این روشهای عصبکشی، هراس نداشته باشید! پالپ همان هسته دندان یا بخش مرکزی دندان است که دچار عفونت میشود. در اصل، اینها ۲ روش درمان کامل ریشه دندان شیری کودک هستند و متخصصان درمان ریشه این درمانها را به کار میگیرند تا از دندان طبیعی کودک شما محافظت کنند:
- در پالپوتومی، دندانپزشک قسمت تاجی عصبها و بخش نرم دندان (پالپ) که دچار عفونت شده است را خارج میکند؛ اما به بخشهای سالم پالپ خصوصا قسمتی که در ریشه قرار دارد دست نمیزند. این روش مناسب وقتهایی است که دندان کودک، هنوز زنده است و فقط بخشی از هسته دندان، دچار عفونت شده است.
- در پالپکتومی، دندانپزشکی تمام پالپ در تاج و ریشه را تخلیه میکند و از مواد پرکننده برای پرکردن جای خالی آن استفاده میکند. روش دوم وقتی استفاده میشود که خرابی و پوسیدگی بخشهای زیادی از دندان کودک را فراگرفته و چارهای جز تخلیه کل پالپ باقی نمانده است.
به یاد داشته باشید که بهرهگیری از روشهای درمان دندان شیری در کلینیکهای مجهز و بهدست متخصصین حرفهای، تجربه کمدردتر و آسانتری برای دلبندتان فراهم میکند. بههمینخاطر، کلینیک دندانپزشکی صدف با ارائه خدمات تخصصی در این زمینه، هراس دندانپزشکی فرزند شما را با دانش پزشکان متخصص و بهرهگیری از متریال باکیفیت، بهبود میبخشد.
نحوه روکش دندان عصبکشیشده
روکش دندان، شبیه به دندان طبیعی ساخته میشود و برای ترمیم، روی آن قرار میگیرد. این روکشها را بر روی باقیمانده دندان اصلی قرار میدهند و آن را با مواد مخصوص ثابت میکنند. مراحل آمادهسازی و نصب این روکشها را در ادامه مرور میکنیم:
آمادهکردن سطح دندان
دندانپزشکان ابتدا دندان را بهطورکامل تمیز میکنند و بخشهای بیرونی آن را از بین میبرند تا روکش بتواند بهطور مقاومتر و شکیلتری روی دندان، فیکس شود.
قالبگیری دندان عصبکشیشده
برای ساخت روکشی کاملاً مناسب فرم فک و دندان، لازم است که دندان عصبکشیشده را قالب گیری کنند تا در پایان کار، نتیجه بهتری حاصل شود.
روکش موقت
ساخت روکش اصلی طبق قالب دندان، ممکن است یک تا ۲ هفته زمان ببرد. ازآنجاکه بعد از عصبکشی، آسیبپذیری دندان نسبت به فشار تا حد زیادی بالا میرود، بدون روکش موقت، این موضوع میتواند برای اشخاص بسیار آزاردهنده باشد؛ بنابراین دندانپزشکان با جاگذاری یک روکش موقت، تا زمان ساخت روکش اصلی از دندان عصبکشیشده محافظت میکنند.
نصب روکش اصلی پس از عصب کشی دندان
بعد از آمادهشدن روکش اصلی، مجدداً به دندانپزشک مراجعه میکنید تا روکش را روی دندان درمانشده شما نصب کند. در این مرحله متخصص با بررسی اندازه روکش، نسبت به قرارگیری دقیق آن روی دندان اطمینان حاصل میکند تا از دردها و حساسیتهای ناشی از بزرگ یا کوچک بودن روکش، جلوگیری کند.
مراقبتهای پس از عصب کشی دندان
رعایت چند نکته ساده میتواند به شما در گذر از روند بهبودی عصب کشی دندان کمک کند:
- از مسواک و نخ دندان حتماً استفاده کنید. البته اگر پانسمان موقت دارید بسیار در انجام این ۲ مورد دقیق و ظرف عمل کنید.
- کمی به خودتان استراحت بدهید و تا ۴۸ ساعت فعالیتهای سنگین انجام ندهید.
- مواد غذایی سفت، خیلی چسبنده و ترد را نجوید. چند روز از غذای نرم و ولرم استفاده کنید.
- اگر دکترتان دارویی برای کنترل عفونت یا تسکین درد تجویز کرده است، به دقت آن را مصرف کنید.
درصورتیکه این چند نکته را به یاد داشته باشید، میتوانید پروسه درمان ریشه دندان خود را به خوبی طی کنید.
چرا گاهی اوقات دندان عصبکشیشده دوباره باید درمان شود؟
بعضی اوقات پیش میآید که درمان عصب کشی دندان، بعد از مدتی نیاز به عصبکشی مجدد یا حتی کشیدن دندان، احساس میشود. دلایل متعددی میتواند عامل این عدم موفقیت در عصبکشی اولیه باشد:
شاخههای کانال کشفنشده
بعضی از کانالها در ریشه دندان ممکن است طوری قرار بگیرند که تشخیص آنها برای دندانپزشک، سخت باشد
انسداد
اگر دندان شما کلسیفیه باشد دندانپزشک نمیتواند بهخوبی به انتهای کانال دندان دسترسی داشته باشد؛ بنابراین مرحله تمیزکردن هسته عفونی دندان بهخوبی انجام نمیشود و بعد از مدتی، این عفونت باقیمانده، دوباره عود میکند.
شکاف در ریشه
گاهی وجود ترک یا شکستگی و شکاف در دندان، باعث میشود که باکتریها فضای لازم برای حمله به دندان آسیبدیده را پیدا کنند و به ریشه آن وارد شوند.
تاخیر در نصب روکش
همانطور که گفته شد، بین عصبکشی و قرارگیری روکش اصلی، فاصله زمانی وجود دارد. اگر مقدار این فاصله زمانی بیش از حد شود، ممکن است باکتریها بهراحتی به دندان عصبکشیشده و آسیبپذیر نفوذ کنند و باعث عفونت دوباره آن شوند.
عمر دندان عصبکشیشده چقدر است؟
طول عمر دندانی که عصبکشی روی آن انجام شده به عوامل مختلفی بستگی دارد. وسعت ناحیه عفونتگرفته، محل قرارگیری دندان، میزان مهارت و دقت دندانپزشک و… اما بهطور کلی تحقیقات نشان میدهد که درصورت موفقیتآمیزبودن عصب کشی دندان، طول عمر این دندان درمانشده به حداقل ۱۰ سال میرسد. تعداد بسیاری از افراد نیز هستند که دندان عصبکشیشده آنها تا پایان عمر، مثل روز اول سالم و بیدردسر باقی میماند.
آیا در دوران بارداری میتوان دندان را عصبکشی کرد؟
درمان عصب کشی دندان، جنین را تحت خطر جدی قرار نمیدهد. از طرفی هم ممکن است عدم درمان عفونت و گسترش آن در دهان مادر باردار، موجب خطراتی برای کودک شود؛ بنابراین بهتر است درمان دندانهای عفونی جدی گرفته شود؛ اما در سهماهه اول بارداری که جنین حساستر و آسیبپذیرتر است، عصبکشی توصیه نمیشود. در سهماهه سوم نیز نشستن طولانیمدت روی صندلی دندانپزشکی ممکن است برای مادر آزاردهنده یا حتی خطرآفرین باشد؛ بنابراین بهترین زمان برای انجام عصبکشی مادر، سهماهه دوم بارداری است. هرچند باید در نظر بگیرید که درباره انجام یا عدم انجام عصب کشی دندان در دوران بارداری خود، حتماً با پزشک متخصصتان مشورت کنید و طبق تشخیص ایشان دست به انتخابی مطمئنتر بزنید.
برای آرامشدن درد دندان بعد از عصبکشی چه کنیم؟
طبیعی است که بعد از انجام عصب کشی دندان، احساس التهاب و درد داشته باشید. اگر این درد، چند روز بهشدت ادامهدار شد، مجدد به پزشک خود مراجعه کنید؛ ولی اگر درد شما همان چند روز اول بود، از این چند روش برای تسکین آن استفاده کنید:
- تا 24 ساعت به هیچوجه از سمتی که درمان شده غذا نخورید
- کمپرس سرد را امتحان کنید. دقت کنید که یخ را بهطور مستقیم روی فک یا دندان خود قرار ندهید. آن را داخل پارچه تمیز یا پلاستیک ضخیم گذاشته و استفاده کنید.
- از مسکن هایی که دندانپزشک تجویز کرده استفاده کنید
عصبکشی چقدر طول میکشد؟
عصبکشی دندان اغلب اوقات بین ۱ الی ۳ جلسه طول میکشد. البته این مقدار بستگی به میزان عفونت نیز دارد. اگر این عفونت وسیع و عمیق باشد و تعداد کانالهای بیشتری در ریشه دچار درگیری شده باشند، تعداد جلسات بیشتر است؛ اما اگر مقدار کمی از سطح پالپ دچار عفونت شده باشد، این شیوه درمانی وقت کمتری میبرد. بهطورکلی توصیه میشود روکش اصلی بهسرعت روی دندان نصب شود تا از بروز عفونت مجدد جلوگیری شود.
اگر دندان را عصبکشی نکنیم چه میشود؟
درصورتیکه مطمئن باشید دندانتان نیاز به عصبکشی دارد و این درمان را به دلایل مختلف به تعویق بیندازید، چارهای جز کشیدن دندان باقی نمیماند. تاحدامکان بهتر است که با مراجعه زودهنگام به دندانپزشک، دندان طبیعی و ارزشمند خود را حفظ کنید؛ چون درصورت کشیدن دندان، علاوهبر اینکه این سرمایه خدادادی را از دست میدهید، درصورتیکه طرفدار چهره زیبا باشید، مجبور به صرف هزینه و انجام ایمپلنت دندانی خواهید شد. پس چه بهتر که در ابتدا با عصب کشی دندان، این پروسه پرزحمت را کوتاهتر و سادهتر کنید.
سخن پایانی
در این لحظه شما اطلاعات جامعی از عصبکِشی دندان و مراحل انجام این روش، به دست آوردید. اگر علائم عفونت ریشه دندان را در دهان خود حس میکنید، در اسرع وقت میتوانید توسط دندانپزشکان چیرهدست کلینیک دندانپزشکی صدف، معاینه و درصورت نیاز به عصبکشی وارد مسیر درمان شوید.